صندوقچه تزئینی

صندوقچه تزئینی دوره قاجار است که با صدف (مادر مروارید / صدف مرواریدی – Mother of Pearl یا Abalone Shell) روکش و تزئین شده. این‌گونه آثار در زمان قاجار بسیار ارزشمند و ویژه دربار و اشراف بودند.

معرفی اثر

نوع شیء: جعبه / صندوقچه تزئینی

دوره تاریخی: قاجار (۱۲۱۰–۱۳۴۴ هـ.ق / ۱۷۹۶–۱۹۲۵ م)

جنس: چوب با روکش صدف‌های رنگین (مادر مروارید)

محل نگهداری: احتمالاً در مجموعه کاخ گلستان یا موزه‌های مرتبط با هنر قاجار

ویژگی‌های هنری

روکش صدفی: سطح جعبه با قطعات صدف طبیعی بریده و صیقل داده شده، به شکل موزاییکی کنار هم قرار گرفته‌اند.

بازی رنگ: صدف‌های به‌کار رفته از نوعی هستند که با تغییر زاویه نور، رنگ‌های سبز، آبی، بنفش و صورتی درخشانی نشان می‌دهند.

ساختار: جعبه‌ای مستطیل شکل با لولا و درپوش؛ معمولاً داخل آن مخمل یا پارچهٔ زربفت کار می‌کردند.

کاربرد تزئینی: بیشتر برای نگهداری اشیای قیمتی مثل جواهرات، مهر و انگشتر سلطنتی یا اسناد مهم استفاده می‌شد.

جایگاه این آثار در دوره قاجار

استفاده از صدف و مروارید در هنرهای تزئینی در دوره قاجار رایج بود، مخصوصاً در اشیای درباری.

این هنر بیشتر تحت تأثیر واردات کالا و هنر اروپایی و هندی در دوره ناصرالدین‌شاه رواج گرفت.

اشیای صدفی اغلب هدایای دیپلماتیک یا سفارش‌های درباری بودند.

اهمیت تاریخی

• نشان‌دهنده ذوق و علاقه درباریان قاجار به اشیای تجملی و براق.

• ترکیب هنر سنتی ایران (ساخت صندوقچه و جعبه‌های نفیس) با مواد وارداتی مانند صدف‌های خاص.

• بخشی از فرهنگ هدیه و تشریفات سلطنتی دربار قاجار.

نتیجه

این جعبه صدفی قاجاری، یک اثر هنری-کاربردی است:
هم جنبه زیبایی‌شناسی دارد (به خاطر درخشندگی صدف‌ها) و هم جنبه کاربردی (برای نگهداری اشیای قیمتی). امروز چنین آثاری بیشتر در کاخ گلستان، موزه ملی ایران یا موزه‌های هنرهای تزئینی دیده می‌شوند.